مطالب مرتبط
خبرگزاری جامعه آریایی – در بازه‌ی زمانی ده‌ساله از ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳، مجموعاً ۴۸۲۹ مورد اجرای حکم اعدام در ایران توسط منابع حقوق بشری شناسایی یا مستند شده‌اند. از این تعداد، ۲۱۹۶ نفر به اتهامات مربوط به جرایم مواد مخدر اعدام شده‌اند. همچنین در همین بازه، ۴۱ نفر از اعدام‌شدگان کودک-مجرم بوده‌اند که دست‌کم یکی از آن‌ها به دلیل اتهاماتی در حوزه مواد مخدر اعدام شده است.
بر اساس گزارش منتشرشده توسط دادگستر، پایگاه اطلاعاتی مربوط به ناقضان حقوق بشر در ایران، از اواسط اردیبهشت‌ماه سال جاری به‌طور متوسط هر هفته ۱۰ شهروند در کشور اعدام می‌شوند.
اکثریت این افراد مرد بوده‌اند و آمارها نشان می‌دهد که میزان اعدام‌های مرتبط با مواد مخدر در سال‌های اخیر مجدداً رو به افزایش گذاشته است.
ایران با وجود عضویت در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی (ICCPR) که مجازات اعدام را تنها برای «جدی‌ترین جنایات» مجاز می‌داند، همچنان شمار بالایی از افراد را به ویژه برای جرایم مواد مخدر به مرگ محکوم می‌کند؛ امری که از منظر حقوق بشری، نقض صریح حق حیات تلقی می‌شود.
در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷، دولت وقت ایران اصلاحاتی را در قانون مبارزه با مواد مخدر اعمال کرد. در این اصلاحیه، ۴۶ ماده جدید گنجانده شد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها، افزایش حداقل میزان مواد مخدر برای صدور حکم اعدام بود. در نتیجه، افرادی که با مقادیر کمتر مواد مخدر بازداشت می‌شدند، دیگر با مجازات مرگ روبه‌رو نبودند و به مجازات‌هایی چون حبس یا جریمه نقدی محکوم می‌شدند.
این تغییرات در ابتدا باعث کاهش چشمگیر تعداد اعدام‌ها در زمینه جرایم مواد مخدر شد، اما پس از گذشت حدود دو سال، این روند معکوس شد و از سال ۲۰۲۱، مجدداً حدود نیمی از کل اعدام‌ها به اتهامات مواد مخدر اختصاص یافت.
برای مثال، در بازه ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰، سهم اعدام‌های مواد مخدر از کل اجرای احکام هیچ‌گاه از ۱۰ درصد فراتر نرفت. اما در سال ۲۰۲۱، این سهم به ۴۹.۲ درصد رسید و از آن زمان تاکنون نیز این روند ادامه داشته است.
علاوه بر این، گزارش‌ها حاکی از وجود نارسایی‌های جدی در فرآیند دادرسی و رویه‌های قضایی در ایران هستند. مسائلی مانند اعترافات اجباری، شکنجه، رفتارهای غیرانسانی و نبود دسترسی به وکیل در بسیاری از پرونده‌ها به چشم می‌خورند. در این میان، قضات و دادستان‌هایی که در صدور چنین احکام مرگباری نقش دارند، معمولاً بدون پاسخگویی و با مصونیت کامل عمل می‌کنند.
بر اساس اطلاعات ارائه‌شده توسط دادگستر، برخی از چهره‌هایی که در نقض گسترده حق حیات نقش مستقیم داشته‌اند، عبارت‌اند از:
▪️ فرج‌الله کارگر
▪️ سید مصطفی محمودی مقدم
▪️ محمد کریمی
▪️ محمدرضا عموزاد
▪️ اسدالله جعفری
▪️ حیدر آسیابی
▪️ محمد ولی عبداللهی
▪️ سلمان آدینه‌وند
▪️ احمد قربانی
▪️ محسن نیک‌ورز
▪️ علی زارع نوری
▪️ یدالله موحد
بدیهی است که صدور حکم اعدام برای متهمان مرتبط با مواد مخدر – که از منظر حقوق بین‌الملل در دسته «جنایات بسیار جدی» قرار نمی‌گیرند – ناقض اصول بنیادین حقوق بشر و به‌ویژه حق حیات است.
اسکایلر تامپسون، مدیر بخش حمایت و پاسخگویی جهانی در مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در این زمینه اظهار داشت: «تداوم این اعدام‌ها، به‌ویژه در شرایطی که محاکمه‌ها با نقض روند عادلانه دادرسی همراه هستند، بسیار نگران‌کننده است. ایران باید هرچه سریع‌تر تمامی احکام اعدام را متوقف کرده و به سمت لغو کامل مجازات مرگ حرکت کند.»
