مطالب مرتبط
0 تا 100 پناهندگی؛ هرچیزی که لازم است در مورد پناهندگی و پناهجویی بدانید
به علت پرسشهای مکرر شما همراهان عزیز، تصمیم به نوشتن این مطلب گرفتیم. سوالاتی که بسیار پرتکرار هستند و البته تأثیربسزایی در آینده افراد سوال کننده دارند. اما مهمترین نکته در خصوص پناهندگی این است که پناهندگی به هیچ عنوان راه مهاجرت و ساختن یک زندگی بهتر نیست، بلکه یک فرصت مجدد برای زنده ماندن است. در حقیقت پناهندگی برای حفظ جان و اندیشه است و نه کسب درآمد بیشتر و یا زندگی در یک کشور پیشرفته و ساختن رویاهای افراد. با این توضیح مختصر از شما دعوت میکنیم در این نوشتار از خبرگزاری جامعه آریایی همراه ما باشید.
پناهندگی چیست و پناهنده به چه کسی میگویند؟
طبق کنوانسیون 1951 در ژنو و سپس اجرای آن در سال 1954، بیان می کند که پناهنده کسی است که در کشور خود به دلایل مختلف نظیر: مذهب، نژاد، ملیت، گرایشات مختلف جنسی، تفکرات و عقاید سیاسی، عضویت و تعلق در گروه های اجتماعی خاص، مورد خشونت به صورت جدی قرار بگیرید به طوری که بیم آن رود که جان و مال خود را از دست دهد. بر اساس این قانون افرادی که حقوق بشر را نقص نموده باشند و یا جنایتکاران جنگی نمی توانند از این حق استفاده کنند. ابتدا این کنوانسیون برای جنگ زده های اروپایی بعد از جنگ جهانی دوم تصویب شد اما در سال 1967 مرزهای این قانون تغییر و گسترش یافت و شامل کل بشر گردید. پناهندگان افرادی هستند که از جنگ، خشونت، درگیری یا آزار و اذیت گریخته اند و برای یافتن امنیت در کشور دیگری از مرز بین المللی عبور کرده اند. آنها اغلب مجبور هستند از خانه، دارایی و عزیزان خود دل کنده و در مسیر سختی قدم بگذارند.
بنابراین هر شخصی ترس از برگشت به کشور خود داشته باشد، یا در کشور محل سکونت قبلی خود فاقد تابعیت باشد، که به خاطر نژاد، دین، ملیت، عقیده سیاسی، یا عضویت در گروه اجتماعی خاصی، یا اینکه از شکنجه، جنگ، شرایط غیرانسانی و رفتار تحقیرآمیز گریخته است و در معرض خطر جدی است، می‌توانید در کشورهای پناهنده پذیر درخواست پناهندگی دهد. کشور پناهنده‌پذیر با بررسی ادله و مدارکی که شخص ارائه میکند، پرونده شخص را به صورت اختصاصی بررسی میکند و اگر اظهارات او را مورد قبول بداند، به او پناهندگی اعطا میکند. بدین ترتیب شخص پناهنده پس از حقوق شهروندی آن کشور برخوردار میشود و نهایتا میتواند به عنوان شهروند دائمی آن کشور، زندگی کند.
پروسه پناهندگی، بسیار پیچیده است و روز به روز دشواری های آن اضافه میشود. هرچند معیار شناسایی یک پناهنده بر اساس کنوانسیون مربوط به وضعیت پناهندگان سازمان ملل است، ولی نهایتا این اعطای پناهندگی منوط به تصمیم ادارات مربوط هر کشور در هر کشور است. قوانین داخلی کشورها بسیار متفاوت است و ممکن است دو شخص با یک مشکل کاملا مشابه در دو کشور متفاوت پاسخ های متفاوتی دریافت کنند.
کنوانسیون مربوط به وضعیت پناهندگان سازمان ملل متحد (کنوانسیون ژنو)، کنوانسیون بین‌المللی است که تعریف میکند پناهنده چه کسی است و حقوق افراد پناهنده و مسئولیت کشورهای عضو را نسبت به پناهجویان مشخص میکند. طبق این کنوانسیون تمامی افراد از حق پناهندگی برخوردار نیستند، مثل جنایتکاران جنگی یا افراد نقض‌کننده حقوق بشر که از این حق محروم هستند.
شرایط پناهنده
مطابق کنوانسیون مربوط به وضعیت پناهندگان، شخص پناهنده کسی است که در کشور خود یا مبدأ به یکی از دلایل زیر مورد آزار و اذیت جدی قرار گرفته‌است:
- نژاد (انسان)
- مذهب
- ملیت
- گرایش‌جنسی
- تعلق به یک گروه اجتماعی معین
- عقاید سیاسی
پناهجو و پناهنده چه فرقی دارند؟
هنگامی که شخصی در یک کشور درخواست پناهندگی میکند، مدت زمانی (چند ماه یا چند سال) که در پروسه است و وضعیت پناهندگی او بررسی میشود، پناهجو درنظر گرفته میشود. در واقع از زمان درخواست پناهندگی تا دریافت پناهندگی، فرد درخواست دهنده پناهجو است.
پس از اینکه بررسی های لازم توسط ادارات مربوطه انجام پذیرفت و پناهندگی به او اعطا شد، فرد از حالت پناهجویی خارج میشود و پناهنده میشود.
حقوق پناهجو به نسبت پناهنده بسیار کم است. در اکثر کشورهای پناهنده پذیر، یک شخص پناهنده حقوقی تقریبا همتراز با شهروندان آن کشور را دارد. این در حالی است که پناهجو از حقوق بسیار محدودی برخوردار است که گاهی همان حقوق اندک هم از او دریغ میشود. متأسفانه ادارات مربوطه و حتی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد و تمامی ارگانهای درگیر با مسئله پناهجویان، به هیچ نهاد بالادستی پاسخگو نیستند و نتیجتا پناهجو هیچ حق قابل مطالبه‌ای را ندارد. هرچند بر روی کاغذ او دارای حقوق است ولی به لحاظ ضعف‌های حقوقی در خصوص حقوق پناهجو، احقاق همان حقوق حداقلی نیز تقریبا غیرممکن است. این در حالیست که یک پناهنده در صورتی که حقوقش نقض شود همانند یک شهروند آن کشور میتواند به مراجع قضایی شکایت کند و حقوق خود را طلب کند.
کیس پناهندگی چیست؟
کیس پناهندگی در حقیقت همان مشکل شخص پناهجو در کشور مبدأ است. مشکلی که باعث شده است جان او در خطر باشد و به خاطر آن مشکل ناگزیر به ترک کشور خود شده است. تمامی اتفاقاتی که افتاده تا شخص پناهجو را ناگزیر به خروج از کشورش کند را به اختصار کیس پناهندگی میگویند.
انواع کیس پناهندگی
طبیعتا مشکلاتی که شخصی را مجبور به ترک کشور خود و پناه بردن به کشور دیگر میکند متفاوت است. برخی مشکلات مذهبی دارند و برخی دیگر مشکلات سیاسی، برخی مشکلات اجتماعی دارند و برخی بخاطر جنگ ناگزیر به ترک کشور خود شده‌اند.
کیس مذهبی
در سال های اخیر عمده افراد ایرانی از این روش برای درخواست پناهندگی خود استفاده نموده اند و از آن به عنوان بهترین کیس پناهندگی نام برده اند. زیرا طبق قانون اسلامی ایران اگر فردی از دین اسلام خارج شود، مرتد شناخته شده و حکم آن مرگ است. همچنین برخی از فرقه های مذهبی نظیر بهایت در ایران می توانند این نوع کیس پناهندگی را ارائه نمایند.
کیس سیاسی
برخی افراد بخاطر عقاید و تفکرات سیاسی خود، اعتراضات علیه رژیم در کشورشان مورد اذیت و گاها شکنجه قرار می گیرند.
کیس LGBTQ
بعضی افراد به دلیل تمایلات جنسی و به رسمیت شناخته نشدن گرایشات خود درخواست پناهندگی در کشور دیگری می دهند به طور مثال هم جنس گرایان.
کیس جنگی
بسیاری از پناهجویان در سراسر اروپا بخصوص در آلمان را این نوع کیس ها تشکیل می دهند. در سال های اخیر جنگ های داخلی در سوریه باعث شده است بسیاری از افراد از کشور ناامن خود به اروپا و دیگر کشورها پناه ببرند.
کیس اجتماعی
بسیاری از افراد بخاطر فشارهای اجتماعی در کشور خود و سختی های زندگی از این نوع کیس استفاده می کنند آنها باید بتوانند اثبات کنند در شرایط سختی زندگی می کردند.
کیس نژادی
در برخی کشورها افراد بخاطر نژاد، رنگ پوست خود متاسفانه دچار آزار و اذیت توسط حکومت و اقلیت مردم کشور خود قرار می گیرند.
بهترین کیس پناهندگی
سوالی که بسیار از ما پرسیده میشود این است که بهترین کیس پناهندگی چیست؟ باید بگوییم که ذات این سوال اشتباه است. چون پناهجو با مشکلی که واقعا برای او پیش آمده است قدم در این راه پرفراز و نشیب میگذارد. از طرفی هیچ کیسی بر کیس دیگر ارجحیت قانونی ندارد. البته اثبات برخی از کیس ها آسانتر است. به عنوان مثال زمانی که پناهجویان سوری به اروپا رفتند، اثبات اینکه در کشور خود در معرض مرگ هستند نیاز به توضیحات خاصی نداشت چرا که این موضوع واضح بود ولی اگر در حال حاضر یک ایرانی با کیس سیاسی یا مذهبی درخواست پناهندگی بدهد، باید اثبات کند که واقعا در معرض این خطر قرار دارد.
بنابراین بهترین کیس پناهندگی وجود ندارد. در حقیقت پناهندگی به عنوان کیس داده نمیشود بلکه جزئیات و گفته های پناهجو و همچنین شرایط عمومی کشور مبدأ و البته سیاستهای کشور پذیرنده تعیین کننده است. به طور کلی در حال حاضر چند سالی است که کیس مذهبی برای ایرانیان مورد قبول تر بوده، هرچند همین کیس هم باید برای مرجع تصمیم‌گیرنده قابل توجیه باشد.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) یکی از آژانس‌های تخصصی سازمان ملل متحد است که در ژنو سوئیس واقع شده‌است. این دفتر در ۱۴ دسامبر سال ۱۹۵۰ برای محافظت و حمایت از پناهندگان و یاری رساندن در امر بازگشت یا اسکان مجدد آنها تأسیس شد.
این سازمان به عنوان جایگزین سازمان بین‌المللی پناهندگان، و پیشتر از آن اداره کل نجات و توانبخشی سازمان ملل، به وجود آمد. تاکنون دو بار جایزه صلح نوبل در سالهای ۱۹۵۴ و ۱۹۸۱ به این سازمان اعطا شده‌است. وظیفه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل رهبری و هماهنگ نمودن فعالیت‌های بین‌المللی برای محافظت و رفع مشکلات پناهندگان در سراسر جهان میباشد. هدف اولیه سازمان حراست از حقوق و سلامتی پناهندگان است. این سازمان می‌کوشد تا از احترام به حقوق پناهندگان و سلامت آنها در کشورهای دیگر، بازگشت داوطلبانه آنها به کشور خود، اسکان مجدد آنها در کشور ثالث و غیره مطابق قوانین بین‌المللی اطمینان حاصل کند.
در تاریخ ۱ ژانویه سال ۲۰۰۳ این سازمان طی گزارشی اعلام کرد جمعیتی بالغ بر ۲۰۵۵۶۷۸۱ نفر از جمله حدود ۵٫۵ میلیون نفر در اروپا و آمریکای شمالی تحت پوشش آن قرار دارند.
از سال ۲۰۰۴ آژانس به حدود ۵۰ میلیون نفر از مردم در بازسازی زندگی‌شان کمک کرد. این سازمان با ستادی در حدود ۵۰۰۰ نفر در بیش از ۱۲۰ کشور در کمک کردن به حدود ۲۰ میلیون نفر فعال است.
در چه کشورهایی میشود پناهنده شد؟
کلیه کشورهای عضو معاهده ۱۹۶۷ با توجه به تعهدات خود پذیرای پناهجویان هستند. البته قوانین داخلی کشورها نقش بسزایی در اعطای پناهندگی به پناهجویان را دارد. به عنوان مثال کشور ترکیه صرفا به افرادی که از اروپا در ترکیه درخواست پناهندگی داده باشند، پناهندگی میدهد و حق اقامت دائم ترکیه را اعطا میکند. بنابراین هر شخصی که از کشورهای دیگر در خاک ترکیه درخواست پناهندگی بدهد، در صورتی پذیرش پناهندگی او، موقتا در خاک ترکیه می‌ماند تا در آینده به کشورهای پناهنده‌پذیر دیگر انتقال داده شود. این رویه برای خیلی کشورهای عضو معاهده صدق میکند که با توجه به قوانین داخلی خود شرایط پذیرش متفاوتی دارند.
بهترین کشور برای پناهندگی کجاست؟
آمریکا، کانادا، آلمان، انگلستان، استرالیا، اتریش، ایتالیا، فنلاند، پرتغال، اسپانیا و یونان از جمله کشورهایی هستند که بیشترین پناهنده را در خود جای داده اند که البته در این سال ها با توجه به شرایط بد آوارگان، تعداد این پناهنده ها در این کشورها بسیار زیاد شده و تعادل و زندگی مردم را در این کشورها، دگرگون کرده است.
- در سطح جهان ۲۶ میلیون پناهنده وجود دارد.
- نیمی از پناهندگان جهان کودک هستند.
- ۸۵ درصد پناهندگان در کشورهای درحال‌توسعه میزبانی می‌شوند.
- در سال ۲۰۱۹ ، بیش از دوسوم کل پناهندگان فقط از پنج کشورهای پناهنده‌پذیر سوریه، ونزوئلا، افغانستان، سودان جنوبی و میانمار بوده‌اند. سوریه از سال ۲۰۱۴ کشور اصلی مبدأ پناهندگان بوده و در پایان سال ۲۰۱۹ ، ۶٫۶ میلیون پناهنده سوری به میزبانی ۱۲۶ کشور در سراسر جهان زندگی می‌کردند.
- در سال ۲۰۱۹ ، فقط نیمی از درصد پناهندگان جهان اسکان داده شدند. در طول دهه گذشته، بیش از یک میلیون پناهنده اسکان داده شدند، درحالی‌که ۳٫۹ میلیون پناهنده به کشور خود بازگشتند.
متأسفانه طی سالهای اخیر تعداد افراد پناهجو به مراتب خیلی زیاد شده است و کشورهایی مثل ترکیه که در گذشته محل اسکان موقت پناهندگان بود تبدیل به باتلاقی برای پناهجویان شده است. پناهجویان و پناهندگان سالهای زیادی است که بدون تکلیف در این کشور مانده‌اند و برخی از آنها حتی بیش از 10 سال است که منتظر تعیین تکلیف هستند.
روند پناهندگی به چه صورت است؟
پروسه پناهندگی از زمان رسیدن پناهجو به کشور مقصد و درخواست پناهندگی شروع میشود. البته رسیدن به کشور مقصد، مسیری پرخطر و پرهزینه است که خطرات مالی و جانی فراوانی را همراه دارد. به هر سو پس از اینکه شخص پناهجو به کشور مقصد میرسد درخواست پناهندگی خود را نزد مقامات مربوطه تسلیم میکند. با توجه به قوانین کشور مقصد شخص پناهجو در کمپ مستقر میشود یا میتواند خود شخصا خانه اجاره کند. همچنین شخص پناهجو باید در جلسه (یا جلساتی) مصاحبه ای حاضر شود و دلائل و مدارک خود را برای ادعای خویش ارائه کند. فاصله بین ثبت درخواست پناهندگی تا مصاحبه در کشورهای مختلف متفاوت است.همچنین تعداد و ساعت جلسات مصاحبه نیز با توجه به پرونده هر شخصی متغیر میباشد. پس از دریافت صحبت‌ها، مدارک و استدلالهای پناهجو، بررسی های لازم از سوی مقامات مربوطه انجام میشود و پاسخ آن به پناهجو اطلاع داده میشود.
اگر پاسخ مثبت باشد که به او اجازه زندگی (همانند شهروندان آن کشور) داده میشود. در غیراینصورت اگر درخواست وی رد شود، این امکان وجود دارد که درخواست تجدیدنظر نماید که این پروسه نیز نیازمند زمان است و با توجه به کشور مقصد متغیر میباشد.
اگر شخصی نتواند مقامات مسئول را قانع کند که جانش در کشور مبدأ در خطر است، با توجه به کشوری که در آن حضور دارد در مورد او تصمیم گیری میشود. بعضی کشورها شخص پناهجو را دیپورت میکنند و بعضی حتی به کشور مبدأ او را میفرستند.
به طور کلی روند پناهندگی در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است. ولی به هرجهت در فرصتی که در اختیار پناهجو قرار میدهند، او باید اثبات کند که جانش در کشور مبدأ در خطر است.
بازاسکان یا اسکان مجدد چیست؟
بازاسکان یا اسکان مجدد در کشورهایی که قوانین داخلی اجازه حضور دائمی پناهنده را نمیدهد اعمال میگردد. مثلا در کشور ترکیه تنها افراد اروپای میتوانند در صورت گرفتن پناهندگی در ترکیه برای همیشه زندگی کنند و اقامت دائم بگیرند.
به طور کلی اسکان مجدد یک راه حل است که پناهندگان را قادر می سازد تا از کشوری که درخواست پناهندگی کرده اند به کشوری دیگر انتقال داده شوند و در آنجا از حمایت و کمک برخوردار گردند.
اسکان مجدد به عنوان یک حق قلمداد نمی شود. همچنین اسکان مجدد روندی نیست که بر اساس درخواست شخص انجام پذیر باشد. هر ساله ظرفیت کمی برای اسکان مجدد در اختیار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل قرار می گیرد، و تنها تعداد کمی از پناهندگان واجد شرایط معیارهای سختگیرانه برای ارسال پرونده هایشان به کشورهای پناهنده پذیر می باشند. کمتر از ۱ درصد از پناهندگان سراسر دنیا اسکان مجدد می شوند.
اعطای وضعییت پناهندگی به شخص بدین معنی نیست که شخص پناهنده قطعا اسکان مجدد خواهد شد.
دوبلین چیست؟
قانون دوبلین (Dublin Regulation) بیان میکند که پناهجویان باید در اولین کشور امنی که وارد شدند، اعلام پناهندگی نمایند و حق انتخاب کشور دیگر را ندارند. فقط افراد زیر سن قانونی شامل این قانون نمی‌باشند و تنها وقتی در کشورهای دیگری تقاضای پناهندگی داده باشند به آن کشور پس فرستاده می‌شوند. کسی که در یک یا چند کشور اروپایی اثر انگشت داشته باشد در هر کشور که تقاضای پناهندگی کند به اولین کشوری که در آنجا اثر انگشت داشته باشد، بازگردانده میشود.
